1880ko irailean erromesaldi jendetsua egin zuten Begoñara. Deialdiak kolera izurritearen 25. urteurrena ekarri nahi zuen gomutara, kinka larri hartan Ama Birjinaren irudia Bilbora jaitsi eta handik gutxira desagertu zelako gaixotasunaren erasoa. Baina 1880an gizartea osoa aldatuta zegoen. Lehenengoz, erromeriaren aurkako jarrera publiko gogorrak agertu ziren. Eta, lehenengoz Hego Euskal Herrian, […]
Gomutan
Bilboaldeko historian barrena eramango gaitu astero Hektor Ortega historialariak. Bizi izandakoa gogora ekarriko digu, baina batez ere ezagutu ez duguna. Bilboaldeko historiak, gertatu zena ahaztu ez dugulako nahi eta iragana ulertuz oraina zertan den jakiteko.
Egunotan hirurehun urte dira Bilbon hamasei gizon exekutatu zituztela. Hirurehun urte joan dira eta haien izenak ez dira Bilboko kaleetan inon agertzen. Ekar ditzagun, bada, gomutara, 1718ko matxinadako heroiak. https://bilbohiria.com/docs2/2019/Gomutan/190116_Gomutan_46.mp3 Deskargatu hemen.
Francoren gobernuak errelatoaren gerrari lehentasuna eman zion, batez ere bere barrabaskeriak eta Alemania naziaren eta Italia faxistaren indarren presentzia estaltzeko asmoz. Ildo horretan, gerra turismoa ere antolatu eta sustatu zuten 1938ko udan. Lehenengo ibilbidea Bilbotik igarotzen zen. Bolin kapitainak eratu zuen, Gernika gezurrez bonbardatu zuen gizona. https://bilbohiria.com/docs2/2018/gomutan/180613_Gomutan_45.mp3 Deskargatu hemen.
Hamabi apostoluak Ibaizabaleko uretatik atera ziren. Horrela esan genezake, gezurrik esan barik. 1568an, sei hilabeteko epe harrigarrian, Deustuko ontziolek hamabi galeoi-galera ekoitzi zituzten. Ontzi haiei esan zieten hamabi apostoluak. Sasoi hartan Bizkaiko Golkoan zegoen munduko ontzigintzako teknologiarik aurreratuena. https://bilbohiria.com/docs2/2018/gomutan/180530_Gomutan%2044.mp3 Deskargatu hemen.
1937ko ekainean Artxanda faxismoaren aurkako azken lubakia bilakatu zen. Ehunka lagun hil ziren Bilbo defendatzen. Gerra garaileek laster batean altxatu zuten mendi gainean haien hildakoen omenezko monumentua, Agirletako gurutzea. 81 urte geroago, Bilboko Udalak eraitsi egingo du. https://bilbohiria.com/docs2/2018/gomutan/180515_Gomutan_43.mp3 Deskargatu hemen.
XIX mendean kantu batek ereserki kategoria lortu zuen euskaldunon artean. “Ai,ai, ai mutilak” karlisten gerra kantu lez jaio ei zen baina jatorri gerlazale horretatik, XIX. mendeko musika arrakastarik handiena bilakatu zen gurean, Gernikako Arbola baino lehenago euskaldunen ikur eta ereserki bihurtu arte. Bilbon sarritan kantatu eta entzun zuten. https://bilbohiria.com/docs2/2018/gomutan/180423_Gomutan42.mp3 Deskargatu […]
1918ko martxoaren 27ko udalbatzak Bilboko Muxika eta Indautxuko eskoletan euskarazko ikastaroak ematea onartu zuen. Lau irakasle kontratatu zituen, ordutegitik kanpo bere borondatez joango ziren ikasleei euskara irakasteko. Karlistek, jeltzaleek eta Antxon Bandres errepublikazaleak babestu zuten proiektua. Besteek, ezkerreko nahiz eskuineko, aurka bozkatu zuten. https://bilbohiria.com/docs2/2018/gomutan/180321_gomutan41.mp3 Deskargatu hemen.
Urte askotan, Bilboko kaietako zamaketa-lanak gizonek zein andrazkoek egiten zituzten. Emakume haiei kargerak esaten zieten. 1911ko maiatzaren 15ean grebari ekin zioten. Eta hogei egunez gogor borrokatu ziren haien eskubideen alde. https://bilbohiria.com/docs2/2018/gomutan/180307_Gomutan40.mp3 Deskargatu hemen.
Lehen Mundu Gerran euskal ontziak hara eta hona ibili ziren merkantzien garraioan aliatuen alde. Armadoreek dirutza egin zuten, baina barku asko galdu ziren eta eskifaietako gizon ugari hil. Galdu zenetakoa izan zen Bilboko Igotz Mendi baporea baina kinka gaiztotik onik atera zen. https://bilbohiria.com/docs2/2018/gomutan/180221_Gomutan39.mp3 Deskargatu hemen.
Lege Zaharrean, armada gizonei erreserbatuta zegoen. Hala ere, egoerak hala eskatzen zuenean, izaten zen emakumeek armak har zitzaten zirrikiturik. Gutxitan gertatu zen, baina gertatu egin zen, Teresa Iturralde bilbotar kapitainaren kasuak erakutsi digun bezala. https://bilbohiria.com/docs2/2018/gomutan/180208_gomutan38.mp3 Deskargatu hemen.